Prive

In de Stasi-gevangenis  Hohenschönhausen in Berlien zea een roondleaider: “Kiekt oet vuur ne regering den ’t oonder ’t mom volksgezoondheaid en staatsveailigheid allemoal moatregeln neamp. Zukke regeringen he’w in de DDR 40 joar ehad en iej weet wat ‘r dan gebuurt.” Dén gids - langen board, shagbuul in ’t leenker titzäkn van ’t ofgewaskete spiekerjäske - har zélf in dee gevangenis ezetn.

Beuker, films oawer dee tied vertelt oons oawer ‘t leawen in de DDR. De leu hadn gin oarmood, ze hadn aaltied woark. Etten, dreenken, openboar vervoer was der steal goodkoop. Weainig criminaliteit. Joa, iej mossen 10 joar wochen op een klean autootje. Mear het slimste was het rotgeveul de’j mekoar neet konn vertrouwen. Zelfs oew nöaste familie neet. As ze oe anbrachen, dan wa’j an de buurte. Iej worden neet dood-eschötn, mear oewne carrière-kaansen warn vot. Of ze zatten oe vaste. A’j oew privé-leaven nit mear zeker zeent, dan he’j letterlijk een oorlogsleawen.

Doar mu’k de leste tied vake an deanken. In watvonne wearelnd zi’w toch verestig terecht-ekömmen? Ne kwaliteitskraante as de NRC zorgt ‘r vuur det Hans Wijers duur een privé-appje oawer Yesilgöz eundersteboawn geet. En nee, Wijers mag gin foute dinge zeggen oawer een vrouwelijken VVD-leaider. Veende viej allemoal. Mear een privé-appje. Dinge dee’j in ne opwelling zegnt teegn oew beste kammeroad. Wat juust zó mooi is an oew beste kammeröa… Vake op een momeant van hewige  geveulens… Hugo Logtenberg gooit het op de stroate en Hans Wijers mut vertrekken!? Doar leut Logtenberg, nota bene geboorn in Hengel, zik van de slechtste kaante zeen. En netuurlijk: excuses zeent an-eböaden. Mear fealijk is ’t dan al te late.  

Vriejheaid van meaning, van vergadern, breefgeheaim; allemoal dinge dee te maken hebt met oew privé-meaning. Echte vriejheaid dus. A’j doar an goat slötteln, in watvon laand komme viej dan trechte? A’w doar niks an doot, dan he-w de oale DDR al kilometers in-ehaald. 

Oonze Tweede Kamer mut oetsprekken det privé-apps en alle aandere privé-dinge “van onwearde” zeent. Op groond van geruchen en van-heurn-zegn mu’w gin leu der achterhen doon. Viej zeent met oons allen stoomp op ’n verkeerdn weg. Privé mut privé bliewen. Deankt neet achterof watvuur schade a’j doar een aander met andoot, mear bedeankt dat in ’t vuurten. Dét zol de echte weenst wean. Dan zette viej vuurgood nen echten dikken streep oonder de geruchen van ‘n Tubantia-hoofdredacteur oawer de borrels van Johan Remkes en de Wijers’ privé-apps van ‘n NRC-redacteur.

Gerrit Dannenberg